Een leeg podium… in de kerkzaal. Dat is wat te zien is in één van de schetsen van de nieuwe kerkzaal, gemaakt door architect Leo Wevers. Een plaatje met een diepe symboliek[1]. Wat voor kerk willen we eigenlijk zijn, in onze nieuwe kerkzaal? Wat voor kerkdiensten willen we er vieren – volgend jaar, over vijftien jaar? En hoe kan de inrichting van die kerkzaal daar dienstbaar aan zijn – volgend jaar, over vijftien jaar? Leo Wevers heeft goed naar de visie van de Protestantse Gemeente Enschede geluisterd. En vervolgens die visie in een beeld vertaald. Wat valt er te zien?
 
Een leeg open podium
Een leeg podium dus… midden in de kerkzaal. Het bijzondere is, dat precies zo’n leeg – open ‘podium heel veel te vertellen heeft. Juist ómdat er (bijna) niets op staat. Het leeg – open podium vertelt namelijk van ruimte: Hier kan van álles gebeuren. En níets ligt op voorhand vast.
 
Kerkbeeld
Daarmee getuigt dit open podium van een veranderd Kerkbeeld. Protestantse kerken die 100 jaar geleden werden gebouwd vertelden doorgaans heel duidelijk: hier wordt vooral gepreekt en geleerd. De meer liturgische kerkgebouwen uit de tweede helft van de vorige eeuw straalden steeds meer gelijkwaardigheid van Schrift en Tafel uit, en vertelden dus: hier wordt gevíerd.
In de Ontmoetingskerk kiezen we – met het oog naar de toekomst –heel bewust voor een juist-niet-zo-éénduidig focus. Voor actieve openheid dus. Ons open – lege podium geeft evenveel ruimte aan een handelende kerk als aan een lerende kerk, en ook net zo veel ruimte aan een vierende kerk of aan een vertellende kerk. Het open-lege podium vertelt zo, dat in onze  kerk van de toekomst al deze facetten van ‘ontmoeting met God’ een plaats mogen krijgen, maar dat géén van deze facetten hier zal en mag domineren.[2]
 
Godsbeeld
Ergens vertelt het open podium ook van een Godsbeeld… Een Godsbeeld namelijk dat ernst maakt met het beeldverbod. De God van de Joods-Christelijke traditie laat zich niet in beelden vast leggen. Niet in letterlijk ‘gesneden beelden’ maar al evenmin in gestolde leer of in al te geijkte rituelen. Elk beeld dat we van deze God maken is zo maar valse zekerheid. Tegelijk is dit Bijbels beeldverbod de keerzijde van de ongekend positieve belofte die doorklinkt in de naam van de God van de Bijbel: ik zal zijn die ik zijn zal. Dáárom dus geen beeld!
Met het open podium in het midden van de kerkzaal houden we ‘het midden’ heel bewust beeld-loos. Het bewust lege midden staat voor het diepe besef dat elk beeld een valse zekerheid suggereert. Maar vooral vertelt dit lege midden van een diep vertrouwen: Kerk zullen we zijn… zullen we alleen maar zijn… als de belofte van de Naam waar wordt. Als Híj zelf dit midden vult. Het open-lege podium is een gevisualiseerd gebed: “Die hebt gezegd ‘Ik zal er zijn’ - wees hier aanwezig”.
Laat het zo zijn….
 
Ds Jaco Zuurmond
 
 
Drempelgebed
Eeuwige God,
wij die U nooit hebben gezien, -
zie ons hier staan
Uw naam is dat Gij mensen helpt, -
wees onze hulp
en dat Gij ons bij name kent, -
leer ons U kennen.
Als wij gezondigd hebben tegen U en elkaar
vergeef ons dan in Jezus’ naam.
Die hebt gezegd: Ik zal er zijn, -
wees hier aanwezig.
Amen

Achter bovenstaande link het advies van Pastoresteam en Cantor richting bouwcommisie m.b.t. de liturgische inrichting van de Ontmoetingskerk.
Architect Leo Wevers heeft bij dit advies de volgende ontwerpen gemaakt.

Na een intensieve periode van veel overleg en nauwkeurige verdere uitwerking van de bouwplannen is onlangs officieel de vergunning voor de vernieuwbouwing van de Vredeskerk aangevraagd. Ter gelegenheid van deze aanvraag ging de webredactie van pgenschede.nl langs bij de bouwcommissie voor een gesprek. 

Interview met de (derde) bouwcommissie
“… blij te kunnen melden dat de aanvraag voor de bouwvergunning is ingediend”

Gebeurt er eigenlijk nog wel wat?
Naar buiten toe is het misschien allemaal wat stil. Maar achter de schermen wordt juist enorm hard gewerkt. We spreken van ‘de bouwcommissie’ maar in feite zijn er binnen die commissie zelfs drie groepen aan het werk. Eén groep van zéér technisch en bouwkundig onderlegde mensen uit onze gemeente begeleidt het hele proces met vooral oog voor de vele bouwkundige en technische details van de vernieuwbouwing. Daarnaast is er een groep bezig met de meer grote lijnen. En er is een groep die, vanuit de kerkrentmeesters, met name naar de financiële kant van de zaak kijkt. En al die grote en kleine vragen worden natuurlijk besproken met de architect en de aannemer. We vergaderen elke tweede zaterdag. En zo komen we gestaag door zowel de grote als door de talloze kleine beslissingen heen.

Wat is het belangrijkste resultaat van al jullie werk tot nu toe?
We zijn blij te kunnen melden dat de aanvraag voor de bouwvergunning nu definitief de deur uit is. Om zo ver te komen moet je je plannen goed op papier hebben staan. En natuurlijk hebben we alvorens de vergunning in te dienen ook het nodige aan vooroverleg gepleegd om de plannen zo goed mogelijk op alle geldende voorwaarden en regelingen af te stemmen: wat mag niet, wat mag wel, wat moet? De verbouwing zal bijvoorbeeld helemaal gaan voldoen aan het ‘Bouwbesluit 2012’, waarin landelijke eisen zijn vastgelegd over veiligheid, (rolstoel)toegankelijkheid en dergelijke. Het gebouw wordt dus echt ‘bij de tijd’.

Heeft dit alles gevolgen gehad voor de plannen?
Het belangrijkste gevolg is misschien wel dat het oorspronkelijke plan om aan de singelzijde van de kerkzaal twee glazen deuren te plaatsen niet door gaat. Die deuren hadden te maken met de wens van de (kerkelijke) gemeente om vooral openheid uit te stralen. De eerlijkheid gebiedt te zeggen dat een deel van diezelfde kerkelijke gemeente precies die deuren nu juist níet zag zitten. Die groep vond de mensen van de Enschedese monumentencommissie aan hun zijde. Toen hebben we de deuren maar uit de plannen verwijderd.

Onder de toren zal het gebouw wél nieuwe openheid uit gaan stralen. Waar nu de hoofdingang is komt dan de stilteruimte, met aan twee kanten glazen wanden en deuren. Overdag kunnen de oude houten deuren dus open blijven. Overigens blijft het ook mogelijk om de stilteruimte als in/uitgang te gebruiken. Bijvoorbeeld bij trouw- en rouw-vieringen zal dit heel stijlvol zijn.
Heel open wordt ook de achterkant. Uiteindelijk hebben we gekozen voor een zeer transparante gevel. Bovendien komen daar meerdere ingangen, waarvan één met een lange hellingbaan met een hellingspercentage van slechts  5%. Welkom! – zo zal dit alles uitstralen.

Gaandeweg zijn we natuurlijk ook allerlei details tegengekomen waar we in de eerste plannen helemaal niet aan hadden gedacht. Zo moet en zal er natuurlijk echt wat worden gedaan aan het plexiglas dat nu de ramen van de nevenruimtes ‘siert’.

Mag de gemeente weer eens meekijken?
Als bouwcommissie zijn we alleen maar enthousiaster geworden. En we komen dus heel graag vertellen. Het plan is om dat in de twee huidige kerken te doen tijdens het koffiedrinken na de kerkdienst, een keer voor en een keer na de zomer. Maar we willen ook luisteren. Vooral naar de ‘werkers’ in de kerk. Daarom zullen we op 3, 5 en 8 maart a.s. de toekomstige gebruikersgroepen uitnodigen om samen vanuit hun expertise nog een keer goed naar de plannen te kijken en mee te denken over de inrichting en het gebruik: Kan je hier op zondag goed op de kleinsten passen? Zie je het zitten om hier catechese te geven? Hoe ga je oefenen als cantorij? Denk je dat je zo handig kunt kosteren? Enz. Enz.

We hebben ons ook voorgenomen om tijdens de bouw  zeker een keer – en als het kan vaker - een Kijkdag te organiseren, waarop iedereen kan langs komen om de vorderingen te bekijken. Bovendien hebben we twee mensen bereid gevonden om regelmatig foto’s van de bouw te maken. Op de website van de PGE, via Facebook en natuurlijk via beamers in de kerkzaal zal iedereen dus van dag tot dag en van week tot week mee kunnen leven.

Wanneer begint de bouw… en wanneer is het klaar?
We zitten nog steeds op schema. Dat betekent dat een opening in de eerste helft van 2015 nog steeds een realistisch streven is. Maar bij zo’n groot project loop je natuurlijk altijd risico’s, die zo maar kunnen leiden tot een vertraging van een aantal maanden. Maar aan óns zal het niet liggen!

Tijdens een 'Open Dag' op zaterdag 16 maart 2013 werden de voorlopige bouwplannen gepresenteerd van het project 'Van Vredeskerk tot Stadskerk'. 

Zonder verdere toelichting hier de schetsen welke tijdens de Open Dag werden gepresenteerd.

Zie dit album
 

'Hoogtij' over de vernieuwbouwing van de Stadskerk

Nu de voorstellen concreter worden vindt het vernieuwbouwproject 'van Vredeskerk naar Stadskerk' meer en meer aandacht in de lokale en regionale pers:

• Het RTVOost radioprogramma 'Hoogtij' van 10 maart j.l. besteedde aandacht aan de nieuwe Stadskerk.
• Lees hier het artikel in Huis aan Huis van 13 maart 2013

Ontwerp van Leo Wevers van architectenbureau Vlaardingerbroek & Wevers  

Leo heeft open heiligheid vertaald in het gedeeltelijk open maken van de gevel aan de Varviksingel. Twee ramen lopen door tot aan het maaiveld, zo ontstaat meer contact met de buitenwereld en omgekeerd. Het door laten lopen van de ramen is ook aan het binnenterrein uitgevoerd en dit worden deuren die toegang geven tot de nieuwe ontmoetingsruimte die in de oksel ligt tussen de kerkzaal en het bijgebouw. De nieuwe ruimte met een glazen pui en allerlei voorzieningen (keuken, garderobe, toiletten en berging) is ook met glas verbonden aan de bestaande gebouwen. De vloer van het nieuwe gedeelte is op gelijke hoogte als de kerkzaal, waardoor de ruimte als het ware bij de kerkzaal kan worden aangetrokken. In de ruimte is plaats voor zo'n 200 mensen. De vloer in de kerkzaal is waterpas gemaakt en loopt niet meer af naar voren. Om meer geborgenheid te hebben is de opstelling (met stoelen) een kwartslag gedraaid en passen 350 mensen in de kerkzaal. Het bestaande bijgebouw is licht aangepast en biedt verschillende ruimtes voor vergaderingen en opvang van kinderen en jeugd op de zondag. Een stilteruimte is te vinden in de huidige hoofdingang die ook door de week toegankelijk zal zijn.

Volledige presentatie ontwerp van Leo Wevers.

Ontwerp van Ruben ten Harmsel van 4D architecten

Ruben heeft open heiligheid vertaald in het open maken van vier gevels van de kerk. Vier kenmerkende gevels zijn voorzien van glas om de stad kennis te laten maken met de kerk en omgekeerd. Het betreft hier de gevel van het kerkelijk bureau, de gevel naast de toren waar het orgel is, de gevel aan het eind van het bijgebouw en de toegangsgevel aan het nog nieuw te bouwen deel op de parkeerplaats. De kerkzaal blijft bijna gelijk, alleen moet een nieuwe plek gevonden worden voor het orgel. In het kerkelijk bureau komt een stiltecentrum dat vrijelijk toegankelijk is, ook door de week. De grootste veranderingen vinden plaats in het bijgebouw waar een grote ontmoetingsruimte wordt gerealiseerd voor 200 mensen door muren weg te halen. De nieuwe aanbouw samen met de zolder van het bestaande deel biedt dan plek voor vergaderruimte, opvang voor kinderen, jeugd, toiletten, keuken en berging. De jeugd heeft in dit geval een eigen honk met aparte toegang van buitenaf boven het bestaande podium.

Volledige presentatie ontwerp van Ruben ten Harmsel.

Ontwerpen nieuwe Stadskerk

Op donderdag 26 april 2012 is er een stedelijke bijeenkomst gehouden, waarop  kennis genomen kon worden van de ontwerpen voor de nieuwe Stadskerk.

Hier treft u de samenvatting door de bouwcommissie van de eerste schetsen van de vernieuwbouwde stadskerk aan.

Volledige presentatie ontwerp Leo Wevers.
Volledige presentatie ontwerp Ruben ten Harmsel.

Op donderdag 19 mei 2011 heeft de Werkgroep Vernieuwbouwing kerkgebouw een eerste rapportage over het gezamenlijke kerkgebouw van de Protestantse Gemeente Enschede aangeboden aan de Algemene Kerkenraad: Centrale Vierplaats PGE






 

'Heilige Ruimte'

Over de samenhang tussen liturgie en inrichting van de ruimte

Een kerkzaal is méér dan alleen een verzameling van praktische criteria. Bij elke ruimte waar mensen elkaar ontmoeten zijn sfeer en uitstraling van belang. Bij de inrichting van een kerkzaal komt daar ook nog het liturgisch aspect bij.

Verslag van een inhoudelijke terreinverkenning binnen de stedelijke werkgroep die bezig is met het opstellen van een pakket van eisen voor het gezamenlijk kerkgebouw.